Książki

Prawie wszystkie swoje książki (których w latach 1973-2014 opublikował ponad 50) poświęcił Wacław Panek kulturze muzycznej, a szczególnie muzyce polskiej i jej historii.
W twórczości książkowej Panka wyróżniają się trzy główne nurty tematyczne jego zainteresowań: teatr muzyczny, muzyka rozrywkowa i historia pieśni polskiej.
Do pierwszego z nich zaliczyć można monografie teatrów muzycznych oraz biografie śpiewaków. Napisał 2-częściową monografię powojennych dziejów Operetki Warszawskiej i pierwszą monografię szczecińskiego teatru muzycznego. Oprócz pojedynczych biografii śpiewaków (o Janie Kiepurze, Czesławie Niemenie, Wiesławie Ochmanie, Ninie Stano i Adamie Didurze), rozmów z twórcami polskiego teatru muzycznego (Śpiew, śmiech i grzech) i omówienia powojennej polskiej twórczości operowej oraz operetkowo-musicalowej (Czarownice nad Opolem) – biografiom śpiewaków poświęcił też rozprawę doktorską Jan Kiepura (1902-1966) – biografia artysty oraz trylogię Kariery i legendy. Przedstawił w Karierach... sylwetki najwybitniejszych polskich artystów z całej, ponad 200-letniej historii istnienia zawodowego śpiewactwa w kulturze polskiej (XVIII-XX w.). Jest to pierwsza w naszej muzykografii swoista „księga śpiewactwa polskiego”, która w obszernych szkicach biograficznych prezentuje życie i dorobek artystyczny najbardziej znanych solistów opery i operetki, nierzadko cieszących się światową sławą.
Pionierskie są także książki z drugiego nurtu zainteresowań Wacława Panka, poświęcone muzyce rozrywkowej. Należą do nich przede wszystkim Mały słownik muzyki rozrywkowej (1986) definiujący terminy związane z tą odmianą muzyki oraz Encyklopedia muzyki rozrywkowej (2000) omawiająca światową i polską muzykę rozrywkową od XVIII w. (kiedy to zawodowi kompozytorzy zaczęli tworzyć rozrywkowe divertimenta i serenady) po koniec wieku XX czyli królestwo muzyki rockowej.

Rodzina Panek

Rok 2000: autor Encyklopedii muzyki rozrywkowej ze współpracującymi z nim nad tą książką żoną Ireną i córką Małgorzatą. (Fot. Krzysztof Dąbrowski)

W 2014 wydał Nowy słowniczek muzyczny. Klasyka. Folk. Jazz. Pop. Rock. Instrumenty. Teoria, który po raz pierwszy od 200 lat istnienia polskiej muzykografii połączył w jednym słowniku objaśnienia terminów całej muzyki: od klasyki po rozrywkę. Pionierska jest również jego antologia Z polskiej krytyki jazzowej (1978) oraz historia polskiej piosenki od XIII do XX w. Piosenka polska (1978) napisana razem z Lechem Terpiłowskim. Rozrywce muzycznej poświęcony jest także napisany z  żoną Ireną Relaks z muzyką (1983), popularny przewodnik po muzyce, który został sprzedany w 70-tysięcznym nakładzie.
Przy okazji warto wspomnieć, że wiele innych książek Panka osiągnęło najwyższe nakłady polskiej książki muzycznej, np. Piosenka polska – 50 tys. egz., Mały słownik muzyki rozrywkowej – 63 tys. egz., Czarownice nad Opolem – 50 tys. egzemplarzy a trylogia Kariery i legendy przekroczyła nakład 100-tysięczny. Nie bez znaczenia jest tu fakt, że łączny nakład dotychczasowych książek Wacława Panka: ponad 2 miliony egz. stanowi rekord w całej historii polskiej muzykografii od XIX w. po początek wieku XXI, czyniąc autora najpopularniejszym polskim pisarzem muzycznym.
Trzecim nurtem tematycznym w twórczości Wacława Panka jest historia pieśni polskiej. Znajdujemy tu m.in. śpiewnik Marsz, marsz Polonia (1988), za który autor został laureatem Nagrody Europejskiej Uniwersytetu w Padwie, pierwszą historię polskiej pieśni patriotycznej Gaude, mater Polonia (1990) o naszych pieśniach narodowych, wznawiane Hymny polskie (I wyd. 1996), scenariusze telewizyjnego cyklu autorskiego Muzyka i polityka (1989-90) oraz albumowy Polski śpiewnik narodowy (1996), stanowiący pierwszą próbę kodyfikacji naszego śpiewu narodowego w całej historii Polski X-XX w. „Polski śpiewnik narodowy jest publikacją jak najbardziej aktualną, cenną i potrzebną, - pisał Krzysztof Bilica na łamach „Ruchu Muzycznego” (nr 23 z 1996) – skierowaną do rodaków, do szerokiej rzeszy nie zawsze muzycznie wykształconych odbiorców /…/ Śpiewnik może się również okazać cenny dla muzyków i muzykologów, cenny ze względu na zebranie w nim /…/ zapisów nutowych  i pełnych tekstów aż dwustu pieśni i ze względu na przytoczony przy tej okazji wcale pokaźny aparat naukowy. Śpiewnik Wacława Panka uzmysławia nam różnorodność i piękno polskich śpiewów, przypomina nam naszą historię. Daje powód do dumy i zadumy.”
Wacław Panek jest też twórcą pieśnioznawstwa, nowego interdyscyplinarnego kierunku badawczego, zajmującego się pieśnią powszechną „jako utworem słowno-muzycznym funkcjonującym w przestrzeni społecznej danych okresów historycznych wyznaczających określone uwarunkowania i kontekst funkcji tej pieśni; pieśnioznawstwo zostało zainicjowane przez W. Panka podczas prac nad kanonem polskiego śpiewu narodowego (Polski śpiewnik narodowy 1996); łączy elementy warsztaty badawczego muzykologii, literaturoznawstwa, socjologii kultury, historii i etnografii, przełamując dotychczasową praktykę opisu pieśni powszechnej /…/ jedynie do analizy muzykologicznej lub filologicznej”. („Muzyka. Encyklopedia PWN”, Warszawa 2007, s. 579)
W dorobku książkowym tego autora znajdujemy też pozycje poświęcone ogólnym problemom kultury muzycznej (Upowszechnianie kultury muzycznej, 1980, Opolska kultura muzyczna 1945-1975, współautor Zbigniew Kościów, 1977, Niedyskrecje 1998), podręczniki szkolne (Świat muzyki, 1999, Wiedza o kulturze, 2002).

Wacław Panek promocja ksiazki

Promocja książki Kariery i legendy, zbiór 3 w Klubie Ksiegarza na Rynku Starego Miasta w Warszawie, czerwiec 1994 r. Od lewej: Lucjan Kydryński (prowadzący spotkanie), Krzysztof Chamiec (czytający fragmenty książki) i Wacław Panek (odpowiadający na pytania czytelników).

Recenzenci książek Wacława Panka częstokroć podkreślali piękną polszczyznę, klarowność i przystępność wypowiedzi, wypracowany przez autora styl opowieści muzycznych, rzetelność dokumentacyjną oraz to, że jego książki tematycznie wypełniają istotne luki w polskiej muzykografii. Ogólnie ujmując, o pisarstwie muzycznym Wacława Panka można powiedzieć, że walory literackie łączą się z muzykologicznymi w harmonijną całość. A dobór tematyczny jego książek świadczy o dużej wrażliwości na potrzeby społeczne i wielkiej miłości do kultury polskiej.

panek006

O psach od lat towarzyszących pisarzowi przy biurku na podłodze, Wacław Panek zwykł mawiać: "mój kolega z pracy". Na zdjęciu z jamniczką Ajszą (1976).

Informacje o poszczególnych książkach